Edebiyatın Fonksiyonu

Edebiyat teorilerinde en çok tartışılan konuların başında edebiyatın tek bir fonksiyonun mu yoksa daha fazla fonksiyonun mu olduğu tartışması gelir.

Bazı teorisyenlere göre edebiyatın tek bir fonksiyonu yoktur. Yani edebiyat çok yönlüdür. Buna göre edebiyatın tek bir fonksiyonun olduğunu düşünmek yanlış olur. Bu teoriye inananlardan bazıları edebiyatın dinin ve felsefenin bile yerini alabileceğini düşünürler. Örneğin sembolistler bu görüştedir. Sembolistlerde şiirin din yerine ayakta duran bir dereceye ulaştığını görmekteyiz. Fransız sembolist Mallerme' ye göre "şairler insanlar arasında adeta ruhani bir küçük zümre teşkil eder." der. Hatta şairlerin la-dini mutasavvıf olduklarını iddia eder. Edebiyatımızda sembolizm temsilcilerinden Ahmet HAŞİM de "şiir tıpkı resullerin sözü gibi derin ve yorumlanabilir" görüşünü savunur. Her iki sembolist sanatçı da ortak olarak edebiyatın özellikle de şiirin ulvi bir mertebeye ulaştırılmaya çalışıldığı aşikardır.

Edebiyatın çok fonksiyonu olduğunu düşünen yukarıda teorilerin dışında bir de edebiyatın yalnızca tek bir fonksiyonu olduğunu düşünen sanatçılar da vardır. Edebiyatın tek bir fonksiyonu olduğunu düşünen bu kesme göre de birinci görüş kesinlikle yanlıştır. Edebiyatın dinin bile yerini alabileceğini düşünmek edebiyatı ve şiiri fazla önemsemek ve ciddiye almak olacaktır. Eliot "Ne bu dünyada ne öteki dünyada hiçbir şey diğer bir şeyin yerini alamaz, hiçbir değerin gerçek bir eş değeri yoktur" der. Bu nedenle edebiyatın fonksiyonları değil fonksiyonu vardır. Edebiyatın genel anlamdaki bu fonksiyonu da estetik bir biçimde oluşmak ve karşı tarafta zevk ve heyecan uyandırmaktır. Bu görüşü savunun teorisyenler estetik, zevk ve heyecan uyandırmayı edebiyatın yegane ve temel fonksiyonu olarak görürler. Sanatın başka amaçlara hizmet etmesi bile düşünülemez. Edebi eserleri değerlendirirken en önemli etken eserin okuyucuda bıraktığı tesir ve estetik hayranlıktır.