Atiyi Karanlık Görerek Azmi Bırakmak Şiiri ve Açıklaması

       Mehmet Akif ERSOY bu şiirde yeis (ümitsizlik) kavramını işlemiştir. Şiir 1913 senesinde yazılmıştır. O dönemde siyasetten topluma kadar her kesimde devletin ahvali ile ilgili bir ümitsizlik havası hakimdir. Çoğu kimse Osmanlı Devletinden çoktan ümidi kesmiştir. İnsanlar ümitsizliğe kapılıp devletin kalkınması, eski günlere gelmesi için ağlamaktan ve yerinmekten başka bir şey yapmamaktadırlar. Bu durum Mehmet Akif gibi iman ve vatan sevgisi son derece yüksek noktalarda olan edebi şahsiyetlerde büyük yaralar açmaktadır. Akif bu şiirde ümitsizliğe kapananları yerden yere vurur onları ve bu tavırlarını açık bir şekilde eleştirir. İmanlı bir kimseye bu tavrı kesinlikle yakıştıramaz. Şiirlerinde bir çok edebi sanattan faydalanan Mehmet Akif bu şiirde özellikle "Yusuf Süresi" ne de telmih yapmaktadır. Öyle ki ayette "Ey oğullarım, gidin Yusuf' u ve kardeşini araştırın. Allah' ın rahmetinden ümit kesmeyin. Çünkü kafirler topluluğundan başkası Allah' ın rahmetinden ümidini kesmez." buyrulmaktadır. İşte Akif de bu şiirde inanan bir insanın, Müslümanım diyen bir kimsenin Allah' ın inayetinden ümidini kesemeyeceğini, imanı olan bir kimsenin bu şekilde can veremeyeceğini belirtir. Müslüman bir kimse tembel olamaz, ümitsiz olamaz. Hiçbir umut kalmasa bile etrafından bir yerlerden minicik bir ışık süzmesi bulur. O ışık süzmesinden tutup etrafını aydınlatır. Ümitsizliği dağıtır. Emeksiz yemek olmaz. Çalışmadan, emek vermeden, yorulmadan, ter akıtmadan yemek olmaz, başarı gelmez. Başarı ancak inananların ve o yolda emek sarf edenlerin elde edebileceği bir nimettir.

Ye's Şiiri

       Akif şiirlerinde karşısındakine seslenmeyi sever. Bu durum yalnız bu şiirde değil, gerek Çanakkale Şehitleri şiirinde gerekse İstiklal Marşı' nda karşımıza çıkar. "His yok, hareket yok acı yok, leş mi kesildi n / Hayret veriyorsun bana sen böyle değildin" diyerek seslendiği kişiye İstiklal Marşı' nda da "Arkadaş yurduma alçakları uğratma sakın, siper et gövdeni dursun bu hayasızca akın.." diyerek aynı seslenmeyi sürdürür. Orada seslenilen özne sensindir, bizizdir. Şiiri okuyandır. Şair okuyucusuna seslenir, şiirlerini onlara hitaben yazar. O bu yönüyle sanat toplum içindir düşüncesinin gerçek ve korkusuz bir neferidir.

Âtiyi karanlık görerek azmi bırakmak...
Alçak bir ölüm varsa, emînim, budur ancak.
Dünyâda inanmam, hani görsem de gözümle.
İmânı olan kimse gebermez bu ölümle:
Ey dipdiri meyyit, 'İki el bir baş içindir.'
Davransana... Eller de senin, baş da senindir!
His yok, hareket yok, acı yok... Leş mi kesildin?
Hayret veriyorsun bana... Sen böyle değildin.
Kurtulmaya azmin neye bilmem ki süreksiz?
Kendin mi senin, yoksa ümîdin mi yüreksiz?
Âtiyi karanlık görüvermekle apıştın?
Esbâbı elinden atarak ye'se yapıştın!
Karşında ziyâ yoksa, sağından, ya solundan
Tek bir ışık olsun buluver... Kalma yolundan.
Âlemde ziyâ kalmasa, halk etmelisin, halk!
Ey elleri böğründe yatan, şaşkın adam, kalk!
Herkes gibi dünyâda henüz hakk-i hayâtın
Varken, hani herkes gibi azminde sebâtın?
Ye's öyle bataktır ki; düşersen boğulursun.
Ümîde sarıl sımsıkı, seyret ne olursun!
Azmiyle, ümidiyle yaşar hep yaşayanlar;
Me'yûs olanın rûhunu, vicdânını bağlar
Lânetleme bir ukde-i hâtır ki: çözülmez...
En korkulu câni gibi ye'sin yüzü gülmez!
Mâdâm ki alçaklığı bir, ye's ile sirkin;
Mâdâm ki ondan daha mel'un daha çirkin
Bir seyyie yoktur sana; ey unsur- îman,
Nevmid olarak rahmet-i mev'ûd-u Hudâ'dan,
Hüsrâna rıza verme... Çalış... Azmi bırakma;
Kendin yanacaksan bile, evlâdını yakma!

Evler tünek olmuş, ötüyor bir sürü baykuş...
Sesler de: 'Vatan tehlikedeymiş... Batıyormuş! '
Lâkin, hani, milyonları örten şu yığından,
Tek kol da yapışsam demiyor bir tarafından!
Sâhipsiz olan memleketin batması haktır;
Sen sâhip olursan bu vatan batmayacaktır.
Feryâdı bırak, kendine gel, çünkü zaman dar...
Uğraş ki: telâfi edecek bunca zarar var.
Feryâd ile kurtulması me'mûl ise haykır!
Yok, yok! Hele azmindeki zincirleri bir kır!
'İş bitti... Sebâtın sonu yoktur! ' deme, yılma.
Ey millet-i merhûme, sakın ye'se kapılma.