Tasavvuf Nedir? Tasavvuf Edebiyatına Giriş

Tasavvuf Nedir?

Tasavvuf Nedir? Tasavvuf Edebiyatına Giriş: Tasavvuf bir gönül terbiyesidir. Gönül de insanda olduğu için tasavvufun konusu insandır. Tasavvufun amacı insanı gönül bakımından eğiterek “insan-ı kâmil” derecesine ulaştırmaktır. Tasavvuf kâinatın en üstün varlığı olan insanla ilgili gönül hareketini hedef alınan noktaya (insan-ı kâmil) götürebilmek için tekke, tarikat, zikir, mevki ve güzel sanatları kullanır. İslam tasavvufu; insanı gerçek bir kul ve tam anlamıyla iyi bir insan yapmaya yöneliktir.

Tasavvuf-Sufi Kelimesinin Kaynağı Nedir? Tasavvuf – sufi kelimesinin kaynağı ile ilgili olarak birçok teori bulunmaktadır. Bu teorilerin en çok bilinenleri şunlardır:

1.      Safvet (Safv) Kelimesinden Türediği

2.      Benu Sufi Kabilesinden Geldiği

3.      Medine Mescidi’ nin Sofasından Geldiği

4.      Sıfat Kelimesinden Türediği

5.      “Sufane” Bitkisinden Türediği

6.      Yunanca Hikmet Anlamına Gelen “Sophos” Kelimesinden Türediği

7.      Namazın İlk Saffı Anlamına Gelen “Saff-ı Evvel” Kelimesinden Türediği

8.      “Suf” isimli bir giysi Türünden Türediğine Dair Teoriler Bulunmaktadır.

Tasavvuf Teorileri Nelerdir?

1.      Vahdet-i Vücud: Kelime anlamı vücudun tekliği manasındadır. Gerçek varlık Allah’ tır. Onun dışındaki here şey O’ nun isimlerinin tecellilerinden ibarettir. Allah’ ın varlığına oranla evrenin varlığı bir hayal gibidir. Bu nedenle vahdet-i vücud teorisine inananlar “La mevcuda illa hu” (Allah’ tan başka varlık yoktur) derler.

2.      Tecelli: Kâinatın ne için ve nasıl meydana geldiğini araştırır. Bizim tasavvurlarımızın üzerinde olan tek ve mutlak varlık Allah’ tır. Allah mutlak güzelliktir. Allah güzelliğini göstermek ve böylece sevilmek için evreni yaratmıştır. (Ben gizli bir hazineydim. Bilinmek istedim ve kâinatı yarattım. Hadis-i Kutsi. “Ben insanları ve cinleri yalnız beni tanıyıp kulluk etsinler diye yarattım. (Zariyat Suresi 51/56)

3.      Ayan-ı Sabite: Varlıkların yaratılmadan önce Allah’ ın ilmindeki görüntüleridir. Bunlar eşyanın gerçekleri ve özleridir. Kısaca eşyanın sıfatlarıdır. Allah’ ın ilminde mevcut olduğu için de bunlara ayan-ı sabite adı verilmiştir.

4.      Aşk: İnsan ruhunun Allah’ a kavuşma, O’ nda yok olma ve O’ nda sonsuzluk kazanma arzusudur. Aşk Allah’ ın varoluş sırrıdır. Tecellinin sebebi aşktır.

5.      İnsan: Evrendeki en üstün, en mükemmel varlıktır. Aynaya bakan insan gözbebeğinde kendini nasıl görürse Allah da kendisinin bütün sıfat ve isimlerinin tecellisini insanda görmek istemiştir. Ruh, Allah’ tan geldiği için önemlidir. İnsanın maddi varlığı yokluk damgası taşır. Ruh ölümsüzdür, beden ise fanidir. İlahi aşkı yaşayan kişiye “insan-ı kamil” denir. Türk Edebiyatına tasavvufu ilk yayan Hoca Ahmet Yesevi’ dir.

                                               Tasavvuf Terimleri Nelerdir? 

Tasavvuf Edebiyatında en çok kullanılan terimler şunlardır:

Vecd: Üzüntü ve kederden zahmetsiz ve katıksız olan sufinin (tasavvuf yolcusunun) kalbine gelen durum, duygu.

Fena: Salik’ in eksikliğinin sona ermesi.

Beka: Salik’ in olgunluğunun durma noktası, son noktaya ulaşması.

Huzur: Salik’ in halkı bırakıp Hak’ la meşgul olması.

Zühd: Yasak olan şeylerden kendi isteği ile vicdanen ve zevkle nefret edip yüz çevirme.

Saki: Tarikat şeyhi.

Kadeh: Şeyhin sunduğu Allah’ ın ilminin bulunduğu şarap (ilahi aşk) bardağı.

Şarap: Allah’ ın ilminin özü, ilahi aşk.

Meyhane: Tekke, dergah.

Sarhoş: Şeyhin verdiği mana ile kendinden geçen derviş.

Şem’i: İlahi nur güneşi, ilahi ışık.

Aşık: Allah’ ın cemal ve celaline müştak olan.

Maşuk: Sevgili,

Şive: İlahi cezbe.

Cefa: Salik’ in kalbinin ilahi bilgiden perişan olması.

Vefa: Allah’ ın yardımı.